موتابی، هنر در حال انقراض
از «موتابی» بافی چه می‌دانید؟ هنری که مردم منطقه بفروییه از توابع میبد یزد قرن‌هاست آن را حفظ کرده‌اند و سینه به سینه آن را به فرزندان خود سپرده‌اند.
اما موتابی چیست؟ موتابی به ریسیدن موی بز برای تولید طناب و نوار و پارچه‌های ضخیمی است که برای چادرهای عشایر ، برپا کردن سیاه چادر، جهاز شتر، مهار دام و … تولید می‌شود. در موتابی موی بز دباغی شده به دو قسمت سفید و سیاه تقسیم می‌شود. موهای سیاه را با تخته‌ای به نام «تخته زیکا» حلاجی می‌کنند. پس از اینکه حلاجی به پایان رسید، موها به صورت فیتیله‌ای پیچیده و داخل کیسه‌ای به نام «حمبونه» گذاشته می‌شود.
در مرحله بعدی نوبت به موتاب می‌رسد. مرد موتاب نخ‌های بز را شروع به ریسیدن می‌کند. کمربندی به طناب چرخ و کمر موتاب بسته و با کشیدن طناب موهای بز ریسیده می‌شود.
کمربندی که به کمر موتاب بسته شده توسط یک تکه چوب و نخ به طناب چرخ ریس گره خورده و همراه موتاب، طناب چرخ کشیده شده و چرخ ریس شروع به حرکت می‌کند و همراه دست موتاب موی بز تابیده می‌شود.
دستگاه گیرنده زرنیخ، آهک مو، تخته زیکا، چزخ آسیاب، میل سرکج، کپی و غرغر، پیک دوک، نخ‌گیر و تخته دوک از ابزار وابسته به هنر-صنعت موتابی است.
وقتی موی بز ریسده و در نهایت بافته می‌شود برای فروش در اختیار عشایر قرار می‌گیرد. در توصیف این هنرصنعت بایدی گفت موتابی بسیار قرص و محکم است. در تابستان کش می‌آید و منافذ چادر باز می‌شود و بادی خنک به داخل می‌آید و ورود و خروج هوا بخوبی صورت می‌گیرد و در زمستان هم منافذ جمع می‌شوند و مانع از هدر رفتن گرمای داخل چادر و از طرفی نفوذ آب باران به داخل می‌شود.
دستبافته‌های موتابی هم اکنون در داخل کشور به شهرهای زاهدان، شیراز، کرمان، زابل، خاش و جیرفت صادر می‌شود و البته مشتریان زیادی هم از کشورهای پاکستان و عشایر عرب حوزه خلیج فارس دارد.
قدمت موتابی در بفروییه میبد به گذشته های دور می رسد. اما تاریخ دقیقی برای آن نمی توان اظهار کرد. در گذشته بین روستاهای مختلف میبد یک نوع تقسیم شغل وجود داشت ، مثلاً بشنیغان به زیلوبافی، کوچُک به کشاورزی، فیروزآباد به کرباس بافی و داد و ستد، میبد بالا به سفالگری، میبد پایین به باغداری و صیفی‌کاری، محمود آباد به پلاس بافی و بفروییه به موتابی که به دلیل مختص بودن این کار به این منطقه دارای درآمد زیادی برای اهالی داشته و جزء مشاغل اصلی اکثر اهالی این روستا به شمار می‌رفته است.
علی میبدی یکی از استادکاران این هنر- صنعت با ابراز گلایمندی از اینکه حمایتی از این هنر صورت نمی‌گیرد درباره مشکلات این حرفه می‌گوید: بیشتر استادکاران موتابی از دنیا رفته‌اند و غیر از من و چند نفر دیگر کسی به این کار اشتغال ندارد. موتابی هنری است که در حال منسوخ شدن است چراکه پر زحمت است و نسل جدید هم علاقه‌ای برای یادگیری آن ندارد.
دستمزدی که برای موتابی پرداخت می‌شود نسبت به زحمتی که برای آن می‌کشیم ناچیز است و از طرفی دلال‌ها سود اصلی را می‌برند. به همین خاطر هیچ جوانی در میبد و اطراف آن برای یادگیری آن پا جلو نگذاشته‌اند.
هنر موتابی بفروییه با شماره ۱۰۶۴ در فهرست آثار ناملموس کشور قرار گرفته است اما در خطر از بین رفتن است چراکه اگر حمایتی از آن صورت نگیرد با مرگ آخرین بازمانده‌های موتابی، این هنر برای همیشه به تاریخ خواهد پیوست.
