با گلیم سوماک آشنا شوید
از گلیم سوماک چه می‌دانید؟ دستبافته‌ای زیبا که با نقش و نگارهای چشم‌نوازش بی‌شباهت به فرش نیست.دستبافته‌ای که با تکنیکی خاصی بافته میشود.
گلیم ورنی، سوماک، قایقی یا سوزنی را در اصل باید یک نوع گلیم مربوط به مناطق عشایری و روستاهایی دانست که با عشایر ارتباط تنگاتنگ دارند. این نوع گلیم که به شیوه‌ای خاصی بافته میشود در مناطق مختلف کشور به اسامی دیگری شناخته میشود به عنوان مثال در منطقه بختیاری به آن «پیت» یا «رند» گفته میشود.
یوسف صمدی بهرامی، فرش‌شناس و استاد دانشگاه درباره گلیم سوماک به «گلچه فرش» می‌گوید: «گلیم سوماک که پس از انقلاب اسم آن در منطقه آذربایجان به ورنی تغییر یافته است همان قایق و سوزنی است و خیلی از روستاها این دستبافته را به اسم قدیمش می‌شناسند.»
وی درباره تکنیک بافت گلیم و تفاوت‌شان با جاجیم عنوان می‌کند: «گلیم دستبافته‌ای پودنماست و جاجیم تارنما یعنی در گلیم پود نقش را ایجاد می‌کند و در جاجیم تار. گلیم انواع و اقسامی دارد که من تاکنون ۱۲ نوع از آنها را با تکنیک‌های مختلف بافت شناسایی کرده‌ام که این ۱۲ سبک هم زیرشاخه‌هایی دارند. باید بگویم سوماک در عشایر شاهسون و قشقایی و بختیاری تقریبا شبیه به هم بافته میشود و تفاوت‌هایشان تقریبا اندک است و از طرفی این دستبافته در هر منطقه به اسم دیگری شناخته میشود.»
استاد بهرامی در ادامه می‌افزاید: «تکنیک بافت گلیم سوماک تقریبا شبیه به فرش است یعنی از تار و پود تشکیل شده است. در فرش گره وجود دارد که نقش و نگار را بوجود می‌آورد و در سوماک پود نقش‌انداز. به این پود نقش‌انداز «پودپچ» هم می‌گویند.»
تفاوت و شباهت گلیم شیرکی با گلیم سوماک
گلیم شیرکی شباهت‌های زیادی با سوماخ دارد چراکه در شیوه بافت از پود نقش‌انداز استفاده میشود. گلیم شیرکی چند سالی است ثبت ملی هم شده و جزو گلیم‌های معروف استان کرمان است اما نکته‌ای که یوسف صمدی بهرامی مطرح می‌کند این است که «شیرکی» که اسم آن در طول سال‌های گذشته بر روی آن گذاشته شده است مربوط به جاجیم است نه گلیم.
وی در این باره عنوان می‌کند: «همانطور که تکنیک‌های بافت گلیم دستکم ۱۲ نوع است جاجیم هم همانند گلیم تکنیک‌های متفاوتی دارد و شیرکی از تکنیک «داری» تبعیت نمیکند و دستگاهی است و جزو دستبافته‌های جاجیمی. بنظرم این اسم به غلط به گلیم پودپیچ سیرجان نسبت داده شده چراکه شیرکی در واقع از خانواده جاجیم‌هاست.»
به گفته صمدی بهرامی گلیمی که شیرکی مشهور است همان سوماکی است که در آذربایجان بافته میشود و در واقع گلیمی پودپیچ است.
سلام و عرض ادب
قبل از هر چیز باید عرض کنم که تهران زندگی میکنم و هنر ایرانی و هرجایی از خاک ایران برای من قابل احترام و عزیز است.
رشته پژوهش هنر هستم و مقاله ام گلیم هستش و با بافتهای گلیم آشنا هستم و دوره دیدم و بافتم؛ در اینجا بنده جسارت میکنم و صحبت جناب یوسف صمدی بهرامی رو رد میکنم؛ چرا که ایشون معتقدند گلیم شیرکی سیرجان از تکنیک داری تبعیت نمیکند و جزء جاجیم محسوبش کردند؛ در صورتی که گلیم شیریکی پیچ سیرجان یا همان سوزنی بر روی دار بافته میشود و یکی از ظریفترین نوع گلیم در ایران است که هیچ ربط و شباهتی به جاجیم ندارد!
سپاس از گلچه فرش