سردرود، قطب هنری تابلوفرش ایران
تابلوفرش سردرود ثبت جهانی شده و رشد سریع آن عرصه را برای مدعیان تنگ کرده است. این شهر در نزدیکی پا تبریز حرف‌های زیادی در هنر- صنعت فرش و تابلو فرش دارد.
اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ۳۰۰ هزار نفر در سراسر کشور در زمینه تابلوبافی نشان از تلاش هنرمندان سردرودی دارد چراکه هر کجایی که تابلوفرشی بافته می‌شود حتما هنرمندان این خطه در آنجا حضور دارند و جوان‌های جویای کار را آموزش می‌دهند.
سردرودی‌ها در ۱۸ استان کشور دار تابلوفرش برپا کرده‌اند و بسیاری از مددجویان زندان‌های کشور هم تابلوفرش می‌بافند و آن هم به لطف و تلاش هنرمندان سردرودی است که به مددجویان تابلوبافی می‌آموزند.
محمد مجیدی ۵۳ ساله یکی از هنرمندانی است که هزاران جوان را آموزش داده و اکنون کارگاهی بزرگ و سرشار از ذوق و هنر را در شهرشان اداره می‌کند. ۵۰ قالیبافی که در کارگاه متمرکز استاد مجیدی مشغول به فعالیت هستند تابلوفرش‌هایی می‌بافند که نمونه‌هایش به ندرت بافته یا اصلا بافته نشده‌اند.
طراحی و استفاده از رنگ‌های بی‌بدیل و طرح و نقشه‌های اصیل حاصل تلاش و البته موفقیت این هنرمند ۵۳ ساله است.
تغییرات خلاقانه در مسیر تابلوفرش بافی
به گفته استاد مجیدی وی تا چندی پیش ۱۳۰۰ بافنده در کارگاه‌های غیرمتمرکز داشته است و اکنون تعداد آنها را به ۴۰۰ بافنده رسانده تا تمرکز فعالیتش را بر کارگاه متمرکز باشد.
وی درباره کاهش دادن تعداد بافنده‌هایش در کارگاه‌های غیرمتمرکز می‌گوید: «بافنده‌هایی که در کارگاه‌های غیر متمرکز کار می‌کنند معمولا تابلوهای تجاری تولید می‌کنند ولی با توجه به تجربه‌هایی که در طول ۳۱ سال تلاش در این شغل به دست آورده‌ام به این نتیجه رسیدم که باید تابلوبافی را وارد نسل سوم پیشرفت و در نهایت به جاودانگی برسانم.
یکی از کارهایمان ارتقا رنگ از ۱۰۰ به ۲۰۰ تا ۲۵۰ رنگ بود که در ادامه توضیح می‌دهم و در کنار آن الگوبرداری از برترین نقاشی‌های معروف و رئال دنیا. توانستم با این کار تابلوهایی فوق‌العاده ظریف بافت ۶۰ رج با تراکم ۲۵۰ رنگ و در اندازه تابلوهای نقاشی شده در موزه‌های معروف دنیا را در این کارگاه ببافیم که گذشته از متمایز بودن آنها نسبت به تابلوفرش های دیگر، از نظر هنری هم این تابلوفرش ها بسیار نفیس و بی‌بدیل هستند.
تابلوهای معروفی که در این کارگاه بافته شده، تابلوی تاراس بولبا که در موزه نیکلای گوگول است و سالانه بازدیدکنندگان زیادی دارد. از دیگر تابلوهای بافته شده هم می توان به تابلوی نگهبان شب اثر رامبرت، تابلوی قایقرانان ولگا اثر رپین، تابلوی تاجگذاری ناپلئون، عروسی شاهزاده اثر ماکوفسکی، تابلوی آخرین منجی اثر داوینچی و فستیوال دختر دریا اثر ماکوفسکی نام برد. مطمئنا کسانی هستند که بخواهند تابلوفرش های معروف را با اندازه اصلی و بدون هیچ تفاوتی حتی در حد یک سر سوزن در کلکسیون خود داشته باشند.
۲۰ سال تلاش برای رنگرزی چند طیفی
پشت کارگاه تابلوبافی محوطه کوچکی است که چند دیگ کوچک کنار هم قطار شده‌اند و طناب‌هایی که خامه‌های رنگ شده کنار هم آویزان شده‌اند برای خشک شدن .
اینجا همانجایی است که رنگ‌های مختلف با فرمولی تجربی بدست می‌آیند. رنگ‌هایی که حتی چشم هم نمی‌تواند برخی از طیف‌هایش را تشخیص بدهد. به عنوان مثال از رنگ سبز ۲۶ طیف از روشن‌ترین تا تیره‌ترین بدست می‌آید.
محمد مجیدی رنگرزی و نقش آن در هنر- صنعت فرش و تابلو فرش می‌گوید: «سال‌های سال است که تلاش کرده‌ایم از روش‌های خاص، طیف‌های بسیار از رنگ‌های اصلی بدست بیاوریم و آزمون و خطاهای زیادی کرده‌ایم و اکنون موفق شده‌ایم. در این زمینه اطلاعات خوبی داریم و با دقت فوق‌العاده بالا رنگرزی می‌کنیم که نتیجه ۲۰ سال تلاش و تحقیق در این زمینه است.»
اما سئوالی که ذهن خیلی‌ها را درگیر می‌کند این است که چطور می‌شود از روی عکسی با کیفیت فوق‌العاده که شاید چشم انسان هم نتواند برخی رنگ یا رنگ‌دانه‌هایش را تشخیص بدهد وی چگونه می‌تواند نخ های رنگی مورد نظر را که قرار است روی دار تابلوفرش گره بخورند، انتخاب کند؟ جواب مجیدی یک جمله است : «تجربه بالاست که به کمک‌مان می‌آید.»
نقش تکنولوژی در رشد تابلوبافی
از نقش تکنولوژی در بافت تابلوفرش های کارگاه مجیدی و سایر کارگاه‌های سردرود نباید به این راحتی بگذریم. همه بافنده‌هایی که در این کارگاه کار می‌کنند هندزفری به گوش دارند و سیم آن هم به دستگاه کوچکی وصل است.
مجیدی درباره این دستگاه های کدخوان برایمان می‌گوید: «این دستگاه و تکنولوژی آن همچون نرم افزار و سیستم گویای آن حاصل طراحی و اجرای جوانان متخصص سردرودی است. این دستگاه رنگ‌ها را از روی نقشهای که به آنها داده شده رنگ‌ها را با اعلام کد برای بافنده می‌خوانند و همین کار باعث می‌شود سرعت بافت بالا برود.
باید گفت بهره بردن از سنت و صنعت در کنار هم می‌تواند بسیار مفید باشد و قصد داریم در نسل چهارم انقلاب صعنتی از فناوری «نانو» بهره ببریم چراکه می‌خواهیم ماندگاری تابلوفرش ها را به دستکم ۵۰۰ سال افزایش دهیم. هر تکنولوژی که بتواند به کمک هنر بیاید و از طرفی کمک به حفظ اصالت آن کند، ما از آن حمایت می‌کنیم.»
کارها متفاوت از یکدیگرند
استاد مجیدی در طول این سه دهه فعالیتش بیش از هزار قطعه تابلوفرش معروف به تابلو فرش قرآنی تولید و روانه بازار کشور کرده است و حالا در سبکی جدید و خلاقانه فعالیت می‌کند. از او می‌پرسیم که آیا تقلید یا کپی‌کاری در این منطقه وجود دارد و این کار به اشباع شدن بازار می‌انجامد یا نه؟
مجیدی در این باره عقیده دارد: «روش کار در سردرود از کارگاهی تا کارگاه دیگر متفاوت است و خروجی آن هم بالطبع فرق می‌کند. محصولی موفق و بازار خوبی دارد که با کیفیت بافت و ثبات رنگ مطلوبی داشته باشد.
ما سعی می‌کنیم تابلوفرش هایی که می‌بافیم مورد پسند و رضایت مشتری قرار بگیرد و در این مسیر به شناسایی سلایق مشتریان خود می‌پردازیم.»
