ملاقات با نقش گل فرنگ در فرش ایرانی

فرش دستباف ایرانی با بافتی درجه یک در همه جای دنیا جایگاه خود را محفوظ کرده است؛ ایرانی‌ها برای جلوه بیشتر به این فرش‌ها از طرح و نقش‌های زیادی استفاده می‌کنند و طرح و نقش گل فرنگ در فرش ایرانی یکی از همین نقش‌هاست.

این نقش به نظر می‌رسد آنچه که ذهن خالق آن را درگیر کرده تا چنین طرح و نقشی را بیافریند گل محمدی و گل‌های طبیعی بوده است. گل فرنگ از نقش‌های اصیل ایرانی و گل‌های طبیعی الهام گرفته شده همین مسئله موجب می‌شود تا گل‌های بافته شده خیلی طبیعی و زنده به نظر برسد.

نقوش گل فرنگ عبارت‌اند از  افشان گل فرنگ، گل فرنگ بیجار، گل فرنگ دسته‌گلی، لچک و ترنج گل فرنگ و گل فرنگ گل‌وبلبل.

تاریخچه طرح گل فرنگ

اختلاف نظر زیادی در مورد زمان پیدایش طرح و نقش گل فرنگ وجود دارد. برخی معتقدند تصویرسازی طبیعی برای این طرح از دوران صفوی شکل گرفت و ۱۵۰ سال پیش در زمان ناصرالدین‌شاه که بافت فرش‌های دستباف به یکباره رشد پیدا کرد در بین ایرانیان شناخته شد. برخی از شواهد نشان می‌دهد که گل فرنگ به دوره تیموری باز می‌گردد. عده‌ای مینیاتورهایی ارائه داده‌اند که الهام گرفته از گل سرخ هستند و برخی باور دارند پارچه‌هایی در زمان آل‌بویه وجود داشته که با این نقش طراحی شده است اما همه این‌ها در حد نظریه است و تاریخ دقیقی درباره پیدایش این طرح در دسترس نیست.

ویژگی‌های طرح و نقش گل فرنگ

فرش‌های ایرانی به جهت زیبایی طرح و نقش‌هایشان حرف اول را دنیا می‌زنند و طرح و نقش گل فرنگ جزو آن دسته از نقش‌هاییست که طرفداران بسیاری پیدا کرده است. نقش این طرح الهام گرفته از گل‌های طبیعی است و بیننده بخاطر گل‌هایی که در ترکیب این نقش به کار گرفته شده مجذوب آن می‌شود. این طرح چنان زیبا، طبیعی و هنرمندانه است که گویی تک‌تک گل‌های فرش به‌صورت طبیعی چیده شده‌ و روی فرش قرار داده‌شده‌اند.

ترکیب رنگی که در این نوع فرش‌ها به کار گرفته می‌شود منحصربه‌فرد است. رنگ‌های روشن مخصوصا رنگ قرمز باعث می‌شود تا فرش دستباف با طرح و نقش گل فرنگ همانند خورشید بدرخشد. بوته‌های گل سرخ که بیشترین نقش را در این طرح داشته است وقتی در کنار اشکال مختلف قرار می‌گیرد منجر به خلق این شاهکار هنری می‌شود.

 گل فرنگ در شهرهای مختلف

گل فرنگ یکی از نقش‌هایی است که در کشور ما از اهمیت بالایی در بین هنرمندان برخوردار است چراکه در زمینه‌های مختلف هنری می‌توان از طرح و نقش گل فرنگ استفاده کرد. در طراحی فرش نیز این طرح از محبوبیت خاصی برخوردار است. هنرمندان اصفهانی در دوره پهلوی بعد از شناخت طرح گل فرنگ از این ایده جالب استقبال کردند و فرش‌های خود را در این راستا تولید کردند.

در آذربایجان شرقی بافت فرش یکی از مهمترین مشاغل مردمان این استان است. شهرهایی چون اهر، تبریز، مشکین، خوی، سراب، هریس و… در فرش‌بافی مهارت بسیاری دارند. نقش گل فرنگ در این استان توسط هنرمندان خبره تولید می‌شود که در این میان می‌توان به فرش‌های دستباف هریس اشاره کرد. فرش هریس دارای نقش‌هایی بسیار خاص است که توسط هنرمندان ماهر با کیفیت بالایی تولید می‌شوند و در جهان زبانزد خاص و عام است.