از گبه چه می‌دانید؟
از گبه چه می‌دانید؟ گبه دستبافته‌ای با طرح و نقشی ساده و پرزی بلند است که بیشتر در مناطق کوهستانی با زمستان‌های سرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. گبه بر خلاف قالی که ریزبافت است، بافت درشتی دارد و پرز بلند و نرم بودن آن یکی از ویژگی‌های خاص آن است که چند دهه‌ای است نه تنها مورد استقبال مردم سایر مناطق کشورمان قرار گرفته بلکه مردم کشورهای ایتالیا و ژاپن و کانادا، استرالیا، آلمان، کویت، کنیا، عراق، بلژیک، قطر، تایلند، زلاندنو، بحرین، چین، فرانسه، انگلستان، افغانستان، پاکستان، هند و دانمارک جزو طرفداران آن شده‌اند.
گبه را تا همین چند دهه پیش بافندگان خوش ذوق قشقایی و بختیاری و حتی آذربایجانی می‌بافتند که به خوش‌رنگ و لعاب بودن و لطافت بی‌حد و حصرش شهره بود ولی به مرور بافت آن در مناطق دیگر از جمله مردمان ترکمن باب شد چراکه استقبال برای خرید و استفاده آن نسبت به گذشته فزونی یافت.
باید گفت سادگی نقش و طرح گبه و وجود برخی نقشمایه های باستانی در آن، یکی از ویژگی‌های خاص این دستبافته کهن است و همین ویژگی کار را برای دیزاینرها راحت کرده است. معمولا گبه‌ها با هر رنگ و نقشی با هر مبلمان و پرده و ملزومات دیگری جلوه می‌کند و شاید همین عامل است که بیش از ۳۰ کشور شرقی و غربی از آن برای دیزاین خانه و حتی دفترشان بهره می‌برند.
گبه از گذشته تاکنون
فرش‌شناسان معتقدند گبه پیش از قالی وارد زندگی مردمان عشایر شده است. عشایر که از هزاران سال پیش برای گذران زندگی خود همواره از منطقه‌ای به منطقه دیگر در حال کوچ بودند برای کف چادر خود، در گرما و سرما، در برف و باران نیازمند به زیراندازی نرم و راحت بودند. آنها از ذوق و هنر خود بهره بردند و دستبافته‌ای اختراع کردند که طی چند روز بافته می‌شد، طراحی ساده‌ای داشت و از طرفی، زنانی که آن را می‌بافتند با خوش‌ذوقی و الهام گرفتن از جانداران و موجودات دور و اطراف‌شان، نقشمایه‌هایی زیبا بر روی تارهای گبه گره زدند که هنوز هم کاربرد دارند. نقشمایه‌هایی همچون درخت «سرو» که نماد زندگی است یا نقشمایه «بز» که نماد باران‌‌خواهی است در بیشتر گبه‌های قشقایی هنوز هم بافته می‌شوند.
استفاده از گبه تا چند دهه پیش در مناطق عشایری و روستایی رایج بود ولی به مرور و با ورود آن به بازار و مورد استقبال قرار گرفتن از سوی کشورهای اسکاندیناوی که زمستان‌های بسیار سرد و خشنی دارند یا ژاپنی‌ها که همواره به دنبال زیراندازی نرم و خوش‌رنگ بودند، مسیر بازشناسی و بازمصرفی خود را پیدا کرد و جزو یکی از دستبافته‌های محبوب در جهان شد. تا همین چند سال پیش که ما ایرانیان آنچنان توجهی به این دستبافته باستانی نداشتیم وقتی پی به زیبایی ذاتی آن بردیم، خود نیز مشتاق گبه شدیم.
کاربرد گبه
گبه، پرز بلندی دارد. پرز آن از پشم است و نرم بودن و بلندی پرز آن برای خانواده‌هایی که می‌خواهند کف خانه‌شان با دستبافته‌ای ساده و خاص مفروش شود، جذاب است. گذشته از این، گبه را می‌شود با هر سلیقه‌ای هماهنگ کرد. اما یکی از نکات قابل توجه این است که گبه برای خانواده‌هایی که فرزند کوچک دارند می‌تواند بسیار مفید باشد. وقتی کف اتاق کودک یا پذیرایی با گبه مفروش باشد، می‌توان گفت هم از بروز سر و صدا پیشگیری و از طرفی از آسیب‌های احتمالی به کودک بر اثر زمین‌‌خوردگی جلوگیری می‌کند.
گبه گذشته از سادگی منحصر بفردی که دارد با توجه به اینکه قیمت به نسبت پایین‌تری به فرش دارد به همین اندازه هم علاقمندان بیشتری دارد. باید گفت که ابعاد گبه در گذشته معمولا زیر ۳ متر مربع بافته می‌شد ولی اکنون به ابعاد بیش از ۶ متر هم رسیده است و دوستدارن این دستبافته خاص از آن برای مفروش کردن خانه‌هایشان بهره می‌برند.
انواع گبه از نظر بافت و جنس
گبه‌ها از نظر جنس به ۲ دسته دستبافت و ماشینی تقسیم‌بندی می‌شوند. گبه دستبافت همچنان که از اسمش پیداست بطور سنتی و با دست و روی دار بافته می‌شود. از سوی دیگر دست‌اندرکاران حوزه تولید برای فرش برای کاهش قیمت کفپوش‌ها و عرضه بیشتر آن، گبه‌های ماشینی با بهره‌گیری از الیاف مصنوعی و استاندارد در کارخانه‌های بافندگی تولید و روانه بازار می‌کنند.
در نوع گبه ماشینی، دست طراحان برای تغییر رنگ‌ها و نقشمایه‌ها باز است و آنها می‌توانند بر اساس نیازسنجی مشتریان و علاقمندی آنان چه در طرح و نقش و چه در ابعاد مختلف، گبه‌های باب میل مشتریان را تولید کنند.
تفاوت گبه ماشینی و دستبافت
گبه‌های دستبافت همچنان که از اسمش پیداست کار دست است و گذشته از زیبایی، ارگانیک بودن و با ارزش بودن امکان دارد بر اثر اشتباه بافنده یا ایراد در عملیات تکمیلی پرداخت دچار ایراداتی باشند و پس از مصرف عیوب خود را به شکل آزاردهنده‌ای بروز دهند. یکی دیگر از مشکلاتی که احتمال دارد گبه را تهدید کند هجوم برخی آفات همچون «بید» است که تهدید بزرگی بشمار می‌رود و می‌تواند دستبافته را به مرز نابودی برساند. اما یکی دیگر از تهدیدات دیگر، رطوبت محیط است که طی مدت زمانی مشخص دستبافته را دچار پوسدیگی می‌کند و ترمیم آن صرفه اقتصادی ندارد.
اما در مقابل گبه ماشینی گذشته از اینکه بافت منظم‌تری دارد و از الیاف مصنوعی تهیه می‌شود، به واسطه ضخامت الیاف، طول عمر بالاتری نسبت به گبه دستبافت دارد و خطرات بسیار کمتری متوجه‌اش است. گبه ماشینی بر اساس تنوع در طراحی و رنگپردازی و ابعاد، به راحتی می‌توان برای خانه یا محل کار مورد استفاده قرار داد و در خانه‌های شهری یکی از گزینه‌های اقتصادی و هنری فوق‌العاده است.
چه گبه‌ای برای خانه‌مان بخریم؟
برای خیلی از کسانی که به گبه علاقمندند این چالش پیش روی آنها قرار می‌گیرد که چه گبه‌ای را از کجا تهیه کنند. البته جای نگرانی نیست چراکه معمولا گبه‌ها بخاطر طرح و نقش‌های ساده و البته جذاب با هر دکوراسیونی جور در می‌آیند، فرقی هم نمی‌کند دکور خانه‌تان مدرن باشد یا کلاسیک و سنتی. این موضوع کمی هم به سلیقه شما بستگی دارد که چه طرح و رنگ و ابعادی مورد نظر شماست.
