معرفی قالی انسی

با قالی انسی ترکمن‌ها چقدر آشنا هستید؟ ما به شما درباره این قالی که برخلاف قالی‌های دیگر زیرانداز نیستند، خواهیم گفت.

ترکمنان را باید یکی از اقوام خوش ذوق در خلق دستبافته ها بدانیم. آنان به خاطر چادرنشین بودن در گذشته دستبافته های بیشماری را با کاربردهای گوناگون خلق کرده‌اند همچون قالی انسی.

قالی انسی در واقع به عنوان در چادر یا ورودی و پرده‌پوشی زیبا و چشم‌نواز برای روزهای سرد سال چادرهای ترکمنان عشایر بوده است. با توجه به اینکه ترکمنان در دشت‌های پهناور آسیای مرکزی سکونت داشته‌اند و با سرمای زمستانی استخوان‌سوزی روبرو بوده‌اند بنابراین برای گرم ماندن داخل یورت «چادر» از انسی بهره می‌برده‌اند که هم نقش زیبایی داشته برای هر چادر و مهمتر از آن حفظ گرمای داخل چادر بوده است.

نقش و نگارهایی که در بافت انسی بکار می‌روند در نوع خود بسیار جالب و شگفت‌انگیز و البته متنوع هستند. به عنوان مثال در بخش انتهایی قالی انسی، بافنده نقوشی را می‌بافد که نشانی است از خاک، کره زمین و دنیای فانی.

بافنده در بخش بالای قالی انسی، طاق‌ یا طاق هایی خلق می‌کند به نشانه گنبد بهشت و حاشیه‌هایی که به نشانه رود است به قسمت انتهایی می‌رسد و در واقع نقش آبیاری زمین را ایفا می‌کند.

در برخی از این انسی‌ها جانورانی همچون انسان، سگ، اژدها، بز و حتی گیاهان هم حضور دارند. اینگونه نقش و نگارها در متن و حاشیه انسی ها نشان از حرکت ثابت جهان است. در واقع نخستین تصویری که نوزاد ترکمن پس از چشم باز کردن می‌بیند  قسمت زمین در پایین پرده آویخته (قالی انسی) بر در چادر است.

همچنان که دختر یا پسر ترکمن در چادر رشد می‌کند با تمام جانوران و گیاهانی که تصویرشان بر روی قالی بافته شد، آشنا می‌شوند تا زمانی که در بزرگسالی و قدی بلند می‌تواند تصاویر آسمان را ببیند. در نتیجه دانش و آموخته‌های او ترقی می‌کند و به حد نیاکان و اجدادش می‌رسید. باید چنین تصور کرد که قالی انسی یادآور جهان‌بینی بنیادین اقوام ترکمن است.

به این نکته اشاره کنیم که در گذشته قالی انسی که برای ورودی چادر بافته می‌شد فروشی نبود. این قالی حکم در را داشته و زن ترکمن آن را با هنرمندی هرچه تمام می‌بافته است. ورودی یورت یا همان چادر برای ترکمنان مکانی ویژه و مقدس بشمار می‌رود و به همین دلیل است که عناصر تزیینی بسیار زیادی در آن بکار می‌رود.

ترکمنان غیر از انسی از قطعه فرش نفیس دیگری  به نام «قرمچ» برای تززین مدخل ورودی چادرشان استفاده می‌کرده‌اند. البته قرمچ برای تزیین چادر عروسی بسیار بزرگ و یا کجاوه حمل عروس هم بافته می‌شدند.

انسی در طایفه‌های دیگر ترکمن با چارچوب اصلی ولی گاهی با حذف گنبدها و تغییر نقشمایه و نگاره‌‌ها همراه بوده است.

اقتباس از کتاب «فرش‌های ترکمن» نوشته النا تزاروا، ترجمه حسین کمندلو

اقتباس شده از کتاب فرش های ترکمن، نوشته النا تزاروا و ترجمه حسین کمندلو