فرش فرادنبه، نقشهای جذاب و پرطرفدار
فرش فرادنبه را چقدر می‌شناسید؟ منطقه‌ای در استان چهارمحال و بختیاری که فرش‌های زیبایی در آن بافته می‌شوند که معروفترین آن گل فرنگ است.
فرادنبه را در تهران و شهرهای دیگر و حتی دوستداران فرش این منطقه در سراسر جهان به نقش زیبا و منحصر بفرد گلفرنگ یا همان گل پتو می‌شناسند. نقشمایه هایی که گفته می‌شود الهام گرفته از گل‌هاست و نزدیک به دو قرن پیش و به واسطه جذابیتی که داشته وارد مناطق در غرب کشور شده است.
گفته می‌شود که این نقشه بسیار معروف با رنگ‌های شاد و چشم‌نواز همان گل گوبلن اروپایی است. گل های گلفرنگ گل پتویی از نظر شکل و فرم ظاهری با گل‌های ختایی و سنتی تفاوت بسیار دارند و در طراحی آنها از اصول طبیعت‌گرایی و سایه رنگ‌ها بهره برده شده است. البته چنین عنوان می‌شود این طرح به شکلی ساده‌تر از ایران به اروپا راه یافته است و سپس با شکلی جدیدتر پس از چندین سده به کشور بازگشته است.
فرادنبه کجاست؟
اما پیش از ادامه مطلب باید به منطقه فرادنبه اشاره کنیم. این منطقه مرتفع و سردسیر در استان چهارمحال بختیاری است و جزو مراکز تولید قالی روستایی بشمار می‌رود که بافت قالی در آن از ویژگی‌های خاصی برخوردار است.
در دهستان فرادنبه در سر راه شهرکرد – بروجن فرش‌های نسبتا درشت بافی در طرح‌های شاخه شکسته و نقشه‌هایی کاملا مشخص از طرح های نقش قالی ایرانی و بیشتر متاثر از طرح های قره باغ قفقاز با رنگ های بسیار شاد مانند قرمز لاکی روشن، سبز زیتونی، زرد، سبز چمنی و آبی روشن بافته می‌شوند.
تقسیم‌بندی گلفرنگ ها
گلفرنگ ها در برخی از مناطق قالیبافی کشور از دهه‌ها پیش ریشه دوانده است و می‌توان به معروفترین آنها اشاره کرد همچون گلفرنگ گل پتویی، گلفرنگ گل اسفندقه، گلفرنگ مستوفی، گلفرنگ گل و بلبل، گلفرنگ گل موسی خانی، گلفرنگ لچک و ترنج، گلفرنگ میرزا علی و گلفرنگ دسته گلی.
گلفرنگ گل پتویی بختیاری
یکی از پرطرفدارترین و زیباترین نقشه‌های گلفرنگ گل پتویی است که به شرابه هم معروف است. این طرح در بازار تهران و بروجن به گل پتویی شهرت یافته است. تاروپود و پرز آن از پشم و بسیار سبک ونرم است. موتیف‌های آن ازگلفرنگ های بسیاردرشت و بزرگ تشکیل یشده که دقیقا شبیه پتوهستند. علی حصوری معتقد است که این نقشمایه ازروی جعبه‌های شکلات فرانسوی اقتباس شده و مورد استفاده بافندگان قرار گرفته است.
گلفرنگ گل اسفندقه
این طرح معروف به طرح گل سرخ اسفندقه است که دردهستان‌های اسفندقه ازتوابع جیرفت کرمان مورد استفاده قرار می‌گیرد و در استان کرمان جزو نقشه‌های پرطرفدار است. در چند دهه گذشته و با توجه به کاهش شدید چنین نقشه‌هایی، این فرش رشد قیمتی بسیار زیادی یافته است.
گلفرنگ مستوفی
اساس این طرح را لوزی‌هایی در ترکیب با گلفرنگ و شاخه‌های پیچان زینتی وشکوفه‌ها تشکیل می‌دهند. گاهی نیزخطوط اسلیمی را برای آرایش مضاعف دسته گلها به کار می‌گیرند. کلمه مستوفی لقبی بوده است که شاهان قاجاربه سنتی‌ها وکارگزاران اعطا می کردند.
مناطق رایج آن تبریز، اراک وبیجار بوده است. (نصیری،۱۳۸۲،ص۸۰) نوعی دیگرازمستوفی که به مستوفی بیجار شهرت دارد همان طرح گلفرنگ مستوفی است اما با ربع لوزی‌ها و نقش ویژه‌ای که به گلفرنگ‌ها داده می‌شود شناخته می‌شود. (نصیری،۱۳۸۲،ص۸۲)
گلفرنگ گل و بلبل
این نقشه ترکیبی از دو طرح کهن بیجار و گل و بلبل در متن است. در حاشیه نگاره های اسلیمی و گلفرنگ نقش بلبل‌هایی که به صورت جفت درحالت‌های مختلف نشسته، ایستاده بر روی دسته گلها قراردارند (دانشگر،۱۳۷۶،ص۳۶۳) این طرح ازصفویه و بیشتردراصفهان کاربرد داشته است اکنون ازطرح های مورد استفاده بیجاراست.
سایر مشخصات فرش فرادنبه
نخ‌ها یا همان ریس‌هایی که در بافت فرش این منطقه در گذشته استفاده می‌شدند همگی دستریس بوده‌اند. هم‌اکنون هم در این منطقه، بافندگان برای بافت و پودگذاری استفاده و چله‌دوانی از نخ پشمی بهره می‌برند. نوع رنگرزی همچنان سنتی و گیاهی است و کمتر رنگ‌های شیمیایی در بافت دستبافته ها استفاده می‌شود.
بافندگان هنرمند فرادنبه‌ای از گره ترکی یا همان متقارن استفاده می‌کنند و پودگذاری هم بصورت تک پود است. می توان گفت به علت تقاضای زیاد تجار اکثر فرش‌های قدیمی این شهرستان صادر شده و کمتر می‌توان فرش های قدیمی این منطقه را یافت.
