فرش بختیاری از خشت تا گُل

فرش بختیاری با نقشه خشتی را باید جزو قدیمی ترین نقشه های به جا مانده از هزاران سال پیش بدانیم. بختیاری ها فرش های خاص بافته و می بافند، فرش هایی که هیچ کجای کشور نمی شود کپی برابر اصل آن را بافت!

بختیاری ها همانند همسایه های خود یعنی قشقایی ها در بافندگی طرح های روستایی و عشایری سرآمد هستند. آنها با ذوق بافندگی که دارند و استفاده از مواد اولیه مرغوب، فرش هایی را خلق می کنند که حتی هر کسی که علاقه ای به فرش ندارد را به سوی خود جلب می کند. شاید نقشه خشتی بختیاری ها خیلی معروف باشد ولی بافندگان خوش ذوق این منطقه نقشه های دیگری هم می بافند که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.

نقشه خشتی بختیاری

به گواه فرش شناسان و خبرگان فرش، نقشه خشتی یکی از قدیمی ترین نقشه هایی است که دستکم از هزار سال پیش تاکنون با کمترین تغییری به جای مانده است. گواه این ادعا نقش و نگارهای این نقشه در قلعه تاریخی چالشتر است. این نقشه قدیمی از  تقارن و تعادل جذاب و خوش ترکیبی تبعیت می کند. تقارن به این معنا که هر یک از اجزا یا همان خشت با یکدیگر و در نهایت با کل نقشه یک واحد اصلی را تشکیل می دهند. در قالی خشتی ما شاهد وحدت رنگ منظم در سراسر نقشه هستیم. رنگ غالب در فرش های خشتی رنگ لاکی است و رنگ هایی که در اجزا نقشه به کار می روند رنگ نیلی، سبز مینایی، سبز مغز پسته ای، آبی نفتی و کرم است.

چیدمان خشت ها بطور منظم و حساب شده است یعنی اینکه خشت های وسط قالی نباید پشت سر هم از خشت های قرینه ای باشند چراکه در وسط قالی خطی مستقیم از پایین به بالا دیده می شود و استفاده پشت سر هم از این خشت ها قالی خشتی ا زشت جلوه می دهد.

نقشمایه های خشت ها معمولا نقشمایه هایی هستند از گل و گیاه و پرندگان. برخی از این نقشمایه ها عبارتند از نقشه بید مجنون در خشت چمن و آهو و دو پرنده، کاج و سرو و پرنده، دست دلبر و طاووس، خشت محرابی، بید مجنون و سنبل، خشت بوته‌ای، بته گوشه و شاه عباسی و … .

نقشه فرادنبه یا گل پتو

فرادنبه را در تهران و شهرهای دیگر و حتی دوستداران فرش این منطقه در سراسر جهان به نقش زیبا و منحصر بفرد گلفرنگ یا همان گل پتو می‌شناسند. نقشمایه هایی که گفته می‌ شود الهام گرفته از گل ‌هاست و نزدیک به دو قرن پیش و به واسطه جذابیتی که داشته وارد مناطقی در غرب کشور شده است.

گفته می ‌شود که این  نقشه بسیار معروف با رنگ‌ های شاد و چشم‌ نواز همان گل گوبلن اروپایی است. گل های گلفرنگ گل پتویی از نظر شکل و فرم ظاهری با گل‌های ختایی و سنتی تفاوت بسیار دارند و در طراحی آنها از اصول طبیعت ‌گرایی و سایه رنگ‌ ها بهره برده شده است. البته چنین عنوان می ‌شود این طرح به شکلی ساده ‌تر از ایران به اروپا راه یافته و سپس با شکلی جدیدتر پس از چندین سده به کشور بازگشته است.

نخ‌ها یا همان ریس‌هایی که در بافت فرش این منطقه در گذشته استفاده می‌شدند همگی دستریس بوده‌اند. هم‌اکنون هم در این منطقه، بافندگان برای بافت و پودگذاری استفاده و چله‌دوانی از نخ پشمی بهره می‌برند. نوع رنگرزی همچنان سنتی و گیاهی است و کمتر رنگ‌های شیمیایی در بافت دستبافته‌ ها استفاده می‌شود.

بافندگان هنرمند فرادنبه‌ای از گره ترکی یا همان متقارن استفاده می‌کنند و پودگذاری هم بصورت تک پود است. می توان گفت به علت تقاضای زیاد تجار اکثر فرش‌های قدیمی این شهرستان صادر شده و کمتر می‌توان فرش های قدیمی این منطقه را یافت.

انواع فرش بختیاری

اگر دو نقشه معروف و صاحب سبک خشتی و گل پتو را کنار بگذاریم، بختیاری ها نقشه های دیگری هم می بافند که شاید اسم آنها را کمتر شنیده اید. نقشه شلمزار، بختیار، گل شیدایی، بابا حیدر، قهفرخ و … جزو نقشه های دیگر بختیاری هستند که بسیار زیبا و بکرند ولی کمتر به بازارهای کلانشهرهایی مثل تهران رسیده اند.

فرش بختیاری بخاطر رنگ های شاد و طبیعی، نخ پشمی درجه یک و دستریس و بافت بی نقصی که دارند معمولا پرطرفدار هستند و در بسیاری از مناطق دیگر که خود قالیبافی دارند، راه یافتند و این موضوع نشان از زیبایی بی حد و حصر این نقشه دارد.

فرش بختیاری از کجا بخریم

مراقب باشید هر فرشی را به اسم فرش بختیاری به شما نفروشند چراکه این نقشه را در مناطق دیگری هم می بافند ولی هرگز کیفیت و خوش بافتی منطقه شهرکرد و چالشتر را پیدا نمی کند. برای خرید فرش خشتی، گل پتو، بختیار یا گل شیدایی باید یا اطلاعات خوبی از این نقشه ها و بافت آن داشه باشید یا اینکه از یک خبره فرش کمک بگیرید. البته راه سومی هم هست و آن آقای فرش است که با تضمین کیفیت و قیمت شما را برای تهیه فرشی با اصالت کمک می کند.

قیمت فرش بختیاری

فرش بختیاری بر اساس نوع بافت و نقشه و اندازه و رجشمار قیمت های متفاوتی دارد. قیمت هر متر مربع فرش بختیاری بر اساس مواردی که عنوان شد تا پایان آذرماه سال ۱۴۰۲ بین۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان است. البته باید گفت برخی از فرش های سفارشی بافت قیمت به مراتب بالاتری نسبت به فرش دیگر دارند که باید به آن توجه کنید.