بررسی واگذاری غرفه فرش اکسپو ۲۰۲۰ دوبی به یک بنیاد خاص
نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ دوبی با یکسال تاخیر چند روز پیش کار خود را بطور رسمی آغاز کرد. رویدادی جهانی که موضوع آن رویکردی فرهنگی است. اکسپو دوبی، امسال کشورمان را در دو بخش فرش و چایخانه مورد توجه ویژه قرار داده است.
اما نکته قابل توجه در اکسپوی دوبی، اختصاص یک جایگاه ویژه برای نمایش فرش و دستبافته‌های ایرانی است که مدیریت آن حاشیه‌هایی بین اهالی فرش داشته است. برخی بر این باورند که این سالن و با قراردادی غیرشفاف از سوی شرکت سهامی نمایشگاه‌ها و مرکز ملی فرش به شرکت «ایران گره» وابسته به بنیاد «رشتی‌زاده» واگذار شده است.
آنهایی که به این موضوع منتقد هستند این خواسته را بیان می‌کنند این امتیاز باید بطور عادلانه بین بقیه شرکت‌هایی که تمایل به حضور دارند، اختصاص یابد نه اینکه فقط ۸ شرکت از قم و اصفهان و تهران در آن حضور داشته باشند.
برای بررسی این موضوع که تبدیل به بحث و جدل‌هایی در بین اهالی فرش دستبافت شده است با دبیر ستاد عالی راهبری فرش دستبافت در لوای یکی از منتقدان و رییس کنسرسیوم فرش اکسپو ۲۰۲۰ به عنوان حامی این نمایشگاه، به گفت و گو نشسته‌ایم که از نظرتان می‌گذرانیم.
در جریان واگذاری سالن فرش به بخش خصوصی نبودیم
حامد چمن رخ عضو هیئت مدیره اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان فرش دستبافت و البته دبیر ستاد عالی راهبری فرش از اکسپو به عنوان یک رویداد جهانی نام میبرد. وی با بیان اینکه این فرصت برای کشورهای مختلف در نظر گرفته شده است تا هنر و فرهنگ و رسوم و سنت‌ها‌یشان را به بازدیدکنندگان بشناسند، عنوان می‌کند: « در بخش تجاری، قراردادی معلوم بین بخش خصوصی با شرکت سهامی نمایشگاه‌ها منعقد شده که این شرکت می‌تواند فرش و دستبافته‌هایی را به فروش برساند که روالی درست و منطقی است و ما از شرایط و ضوابط آن مطلع هستیم اما در بخش دیگری که بخش فرهنگی است سالنی به فرش دستبافت اختصاص داده شد که مرکز ملی فرش و شرکت سهامی نمایشگاه‌ها طی قراردادی غیر شفاف و خارج از تشریفات قانونی به یک شرکت خصوصی واگذار می‌کنند.»
وی در ادامه می‌افزاید: «در بحث اسپانسری از این نمایشگاه که روی آن خیلی تاکید می‌کنند قرار بوده بین ۱۴۰ تا ۱۸۰ تابلو فرش به عنوان هدیه در اختیار شرکت سهامی نمایشگاه‌ها از سوی شرکت خصوصی قرار داده شود و دو فرش ۶ متری که یکی از آنها در طول این ۶ ماه بافته می‌شود نیز به موزه اکسپو اهدا شود و شرکت اسپانسر می‌بایست هزینه‌های بافنده‌ها را در دوبی، خورد و خوراک و … متقبل شود. اما سئوال ما اینجاست که چرا در رابطه با واگذاری این امتیاز هیچ اتحادیه و فعالی در حوزه فرش خبردار نشده است. حتی رییس اتحادیه فرش دستبافت قم هم از این موضوع بی‌اطلاع است در حالی که ما از ۲ ماه پیش در جلسات ستاد عالی راهبری فرش در مورد حضور و برنامه‌های مدنظر در اکسپو ۲۰۲۰ به تبادل نظر می‌پرداختیم.»
چمن رخ عنوان می‌کند: «اعتقاد ما اعتلای فرش ایرانی در رویدادهای جهانی است ولی می‌بینیم با چنین تصمیماتی فرش سایر مناطق برای شناساندن خود در اکسپوی ۲۰۲۰ از دور خارج می‌شوند. باید یادآورم شوم اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستبافت با ۸ شعبه در سراسر کشور از پیش برای حضور در این رویداد خاص برنامه‌ریزی کرده بود و البته قادر بودیم که اسپانسر شویم.
پیش از این هم گفته‌ام خبری در این رابطه مطرح نشد. به نظر من در نمایشگاه فرش ایران در اکسپو باید تنوعی از فرش‌های مختلف کشور از جمله مناطق آذربایجان، کرمان، فارس، همدان، چهارمحال و بختیاری، خراسان، ترکمن و … باشد ولی با چنین روندی که چند برند خاص حضور دارند باید ابراز ناامیدی کرد که فرش ایران به خوبی معرفی نخواهد شد.»
دبیر ستاد عالی راهبری فرش دستبافت با اشاره به اینکه نمایشگاه اکسپوی دوبی یک فرصت مغتنمی بوده که دچار خسران شده است، عنوان می‌کند: «در طرحی که ما داشتیم قرار بود که کیش را پایلوت تجاری قرار بدهیم و بازدیدکنندگان و مشتریانی خارجی که قصد خرید فرش ایرانی را دارند در سفری ۲- ۳ روزه به نمایشگاه‌های تجاری کیش در قالب تور گردشگری و خرید بیاوریم و با این کار گذشته از ورود گردشگر به اهداف فرهنگی و تجاری برسیم و از طرفی ارزآوری ایده‌آلی به داخل کشور هم صورت بگیرد ولی واگذاری شتابزده و بی‌برنامه‌گی ایده‌هایی که برای این رویداد وجود داشت به حاشیه راند.»
کسی برای حضور در اکسپو ۲۰۲۰ پای در میدان نگذاشت
مجید سلیمی، رییس کنسرسیوم فرش ایران در اکسپو در رابطه با شائبه‌هایی که در زمینه در اختیار گرفتن سالنی در نمایشگاه اکسپوی ۲۰۲۰ دوبی از سوی معترضان جامعه فرش مطرح است چنین پاسخ می‌دهد: «چنین مطرح کرده‌اند که سالنی متعلق به وزارت ارشاد بوده و این وزارتخانه با انصراف در این رویداد جهانی سالن را در اختیار مرکز ملی فرش برای حضور و نمایش فرش قرار داده‌اند که باید بگویم این سالن همچنان در اختیار وزارت ارشاد است و با توجه به اینکه شعار اکسپوی ۲۰۲۰ فرش و چایخانه بوده فضای مناسبی برای فرش پیش‌بینی نشده بود.
طی جلساتی که با شرکت سهامی نمایشگاه‌ها صورت گرفت از آنها خواستیم از متولیان نمایشگاه امسال بخواهند سالنی یا جایی را مختص نمایش فرش ایرانی در اختیار فرش ایران بگذارند که قسمتی از نمایشگاه تحت عنوان پیلوت در اختیار ما گذاشته شد.
البته باید یادآور شوم زمانی که از سوی شرکت نمایشگاه برای اسپانسری اکسپو فراخوان داده شد هیچ اتحادیه یا شرکتی برای تامین ۲۰۰ تابلو فرش و بافت دو تخته فرش ۶ متری و تامین هزینه‌های جاری بافندگان و پرسنلی که ۶ ماه باید دوبی می‌مانند اعلام آمادگی نکرد. حتی برخی از بنیادهایی که در زمینه فرش فعالیت دارند تا پای امضا باشرکت سهامی نمایشگاه ها رفتند ولی بخاطر سرسام‌آور بودن هزینه‌ها پا پس کشیدند.
به بنیاد رشتی‌زاده برای حمایت از این نمایشگاه پیشنهاد داده شد و این پیشنهاد برای ما انتفاع مالی و تجاری نداشت و فقط می‌توانستیم لوگویی از برندمان را به نمایش بگذاریم ولی با تصمیم هیئت مدیره و برای معرفی هنر و فرهنگ ایران پیشگام شدیم و در این میان ۷ شرکت دیگر از جمله شرکت سهامی فرش ایران با ما همگام شدند تا در این رویداد جهانی، فرش ایران را به معرض نمایش بگذاریم.
باید به این نکات مهم اشاره کنم که ما با هزینه خودمان پیلوتی که در اختیارمان گذاشته بودند با طراحی منحصر بفرد و دیزاین فضایی خوبی برای معرفی فرش راه‌اندازی کردیم که این هزینه جدای از تامین هدایا بود. طراحی و دیزاین هزینه‌های زیادی را روی دست‌مان گذاشت.»
سلیمی در پاسخ به اینکه چرا برخی از فعالان حوزه فرش از جمله اتحادیه‌ها در جریان این واگذاری نبوده‌اند، می‌افزاید: «ما فراخوانی برای حضور و مشارکت اتحادیه‌ها و شرکت‌ها و حتی با آقای رجبیان، رییس اتحادیه فرش دستبافت قم جلساتی برگزار کردیم ولی کسی در این زمینه پیشقدم نشد و۸ برند اعلام آمادگی کردند و کنسرسیومی تشکیل شد که مستندات آن موجود است.
ما فرش‌های متفاوتی از سراسر ایران را در این نمایشگاه به معرض نمایش قرار خواهیم داد از جمله فرش‌های عشایری و روستایی، شرکت سهامی فرش با ۱۹ نمایندگی در سراسر ایران و مناطق مختلف بافندگی، فرش‌هایی از همه کشور را با خود آورده و ما نیز با فرش‌های نفیس ابرایشم در این نمایشگاه حضور داریم و البته یک جایگاه نهمی هم در نظر گرفته‌ایم که اگر اتحادیه یا شرکتی تمایلی به حضور در اکسپو داشت بتواند حضور پیدا کند و به اشاعه هنر و فرهنگ ایرانی کمک کند.
در رابطه با هزینه‌هایی که صورت گرفته باید بگویم حضور در این نمایشگاه و تجهیز آن بیش از ۱۶ میلیارد تومان برای ما هزینه در بر داشته است. ۱۲ پرسنل به صورت ۳ شیفته در این سالن حضور دارند که افرادی متخصص و مسلط به زبان انگلیسی هستند. من در پایان عنوان می‌کنم اگر دوستان تمایلی به حضور دارند ما از آن استقبال می‌کنیم و در پایان اشاره کنم طی چند روزی که از این نمایشگاه می‌گذرد بازدید از این غرفه بیش از انتظارمان بوده است.
