با قاتلان فرش آشنا شوید

بید خوردگی اصطلاحی عامیانه است. در واقع این فقط بیدها نیستند که به فرش‌های دستبافت آسیب می‌رساند بلکه نوعی سوسک هم وجود دارد به نام سوسک قالی که به بافت فرش صدمه وارد می‌کند.

حشرات از خطرناکترین و آسیب‌رسان‌ترین عوامل زنده برای فرش دستبافت محسوب می‌شوند. رشد حشرات نیز تا حدود زیادی به رطوبت هوا و دمای آن بستگی دارد. به طور کلی رشد و نمو حشرات در آب و هوای گرم و مرطوب بیشتراز سایر شرایط آب و هوایی است.

با بررسی انواع آسیب‌های وارده و در مطالعه انواع قالی‌های قدیمی و جدید که مورد تهاجم انواع حشرات قرار گرفته‌اند می‌توان گفت حشراتی که به فرش دستبافت نفوذ می‌کنند عمدتا به تخریب الیاف پشم می‌پردازند. این گروه از حشرات را می‌توان حشرات «کراتین ‌خوار» نام گذاری کزد. درمقابل این گروه از حشرات کراتین خوار دو گروه دیگر وجود دارند که به نسبت آسیب کمتری می‌رسانند:

حشرات سلولز خوار  و حشرات همه خوار.

به این ترتیب می‌توان متوجه شد که چرا در اغلب قالی‌های قدیمی پرز بسیار سریعتر از تار و پود آن از بین می‌رود. در میان حشرات مضر و آسیب‌رسان به فرش می‌توان بید را خطرناکترین آنها بر شمرد. بیدها حشراتی هستند که دارای دگردیسی کامل هستند. عمده‌ترین مراحل رشد در دگردیسی کامل به شکل زیر است:

تخم، لارو، شفیره و در نهایت حشره.

مرحله اصلی آسیب‌رسانی این حشرات به الیاف پروتئینی مرحله لارو است. به عقیده کارشناسان، بید در مرحله لارو از کراتین موجود در الیاف پروتئینی پشم تغذیه می کند و باعث از بین رفتن بخش اصلی تشکیل دهنده لیف های پروتئینی در پشم می‌شوند.

گفته می‌شود که لارو بید در طی چهار نسل قادر به نابودکردن معادل ۴۲ کیلوگرم پشم است اما هنگامی که لارو به پروانه کامل تبدیل شد و به اصطلاح بال در آورد، دیگر نمی‌تواند خسارت خاصی به منسوجات به ویژه فرش وارد کند زیرا دیگر قادر به تغذیه از طریق کراتین‌های الیاف نیست.

بهترین راه برای از بین بردن بید نظافت و تمیز کردن قالی‌هاست . استفاده از انواع جاروهای دستی و برقی و همچنین برس‌های مخصوص باعث بیرون آمدن تخم‌های بید از لا به لای پرزهای قالی می‌شود.

لازم است قالی‌ها را هر از گاهی (مثلا سه ماه یکبار) جا به جا کرد و تمام سطوح پشت و روی آن را در معرض جریان هوا به ویژه نور آفتاب قرار داد. نور آفتاب از عوامل اصلی در مبارزه با بید است.

از آنجاییکه بید عموما درانتهای پرز قالی تخم‌گذاری می‌کند بهتر است سالی یک الی دو بار آنها را به پشت خوابانده و ساعاتی در مقابل نور آفتاب قرار داد و در همین زمان به جارو کردن آن نیزپرداخت.

معمولا قالی‌هایی که آویخته می‌شوند یا مورد استفاده دائم هستند کمترمورد تهاجم بید قرار می‌گیرند اما قالی‌هایی که به دلایل خاصی لوله شده یا تا می‌شوند تا برای مدتی نگهداری شوند (مانند قالیهای موزه‌ای ) بهتر است با مواداستاندارد شده ضد بید همراه شوند.

سوسک قالی

سوسک سیاه قالی از دیگر حشرات آسیب‌رسان به قالی دستبافت است. سوسک سیاه قالی پس از نفوذ به داخل پرز قالی شروع به جویدن انتهای پرز کرده و کانال‌هایی رادرمیان پرز آن به وجود می‌آورد.

سوسک سیاه قالی فقط الیاف پشم را از بین برده و آسیبی به تار و پود نخی نمی‌رساند. برای از بین بردن این حشره و جلوگیری ازتخمگذاری آن باید از حشره‌کش‌های ویژه استفاده کرد.

موریانه

موریانه‌ها نیز که در داخل خاک زندگی می‌کنند می‌توانند با حفر تونل به سطح اتاق و محل‌هایی که فرش پهن شده است نفوذ کرده و الیاف را از بین ببرند. استفاده از موانع فیزیکی مانند مصالح ساختمانی مقاوم (لایه های بتن، موازییک های پهن و بزرگ و… همچنین استفاده ازمواد ضد موریانه و حتی نظافت کف اتاق‌ها در هر چند مدت، می‌تواند از آسیب موریانه های خاکی به فرش جلوگیری کند.

منبع: هادی پورجهان