فرش شاه سلیمان

فرش شاه سلیمان زیبا یکی از شناخته شده‌ترین فرش‌هایی است که در کارگاه‌های قالیبافی تبریز در اوایل قرن هفدهم بافته شد که از انسجام بسیار عالی در طراحی و هارمونی از رنگ‌ها برخوردار است.

طرحی که در این فرش دیده می‌شود معمولا از مجموعه طرح‌های کارگاه‌های تبریز یا اصفهان است که می‌تواند با دیگر فرش‌های تاریخی در مجموعه‌های سراسر دنیا مرتبط باشد. ترنج مرکزی فرش یادآور فرش مارکوند( Marquand) کاشان در موزه فیلادلفیاست درحالی که سادگی طرح با فرش ترنج و شکارگاه در موزه لیون  یا فرش واگنر اصفهان در موزه واشنگتن دی سی ارتباط نزدیکی دارد.

تعداد زیادی از فرش‌های مربوط به قرن هفدهم که باقی مانده‌اند آنها را به طور کلی به بخش مرکزی ایران و به طور خاص اصفهان نسبت می‌دهند و تعداد دیگری از این فرش‌ها، شاخص‌هایی از طراحی را دارا هستند که مربوط به اصفهان است اما رنگ، بافت و پشم و نخ آنها کاملا با فرش‌های اصفهان متفاوت است.

رنگ و بافت در فرش شاه سلیمان نیز  بیشتر به فرش ‌های ترنج دار تبریز شبیه است که به احتمال قوی طراح فرش  یا طرح‌هایی از بخش مرکزی ایران ( اصفهان) به شمال غرب ایران آورده و فرش‌های ترکی بافت تبریز با طرح‌های اصفهان بافته شده باشند.

فرش شاه سلیمان تبریز در خانواده فرانچسکو موروسینی از اواخر قرن هفدهم تا اواخر قرن نوزدهم بود. موروسینی از ژنرال های دریانوردی در قرن هفدهم بود که توانست آتن را برای مدت کوتاهی تسخیر کند.

زمانی که او به عنوان دوج یا حاکم ونیز انتخاب شد، شاه سلیمان صفوی فرش نفیسی به او هدیه داد. خاندان صفوی که آیین و سنت اهدای فرش را به عنوان هدیه امپراطوری  داشتند، مدت‌های طولانی با ونیزی‌ها بعنوان یک متحد علیه عثمانی‌ها بودند. فرش شاه سلیمان تا زمان فروخته شدن در حراجی اموال موروسینی در دیوار کاخ سلطنتی ونیز  در سال ۱۸۹۴ ( زمانی که برای یک مجموعه ی خصوصی در رم خریداری شد)آویزان بود.

اهمیت و شایستگی فرش شاه سلیمان در تاریخ هنر ایران به خاطر شکوه و جلال طرح و طراوت رنگ‌ها و شرایط عالی آن نمی‌تواند گزافه‌گویی باشد. این فرش در واقع شاهکار نفیسی از هنر فرش ایرانی است.

منبع: برگرفته از متن انگلیسی مقاله (شاهکارهای فرش صفویه در موزه هنرهای اسلامی قطر) اثر میشل فرانسیس  منتشر شده در وب سایت هالی.

گردآوری: مریم موسوی