فرش نایین، زیبای کویر

چه اندازه با فرش نایین آشنایی دارید؟ فرش نایین بیشتر با فرش‌ های کرم رنگ و نقشه های لچک و ترنج و نقشمایه های شاه عباسی می شناسند. بافندگان این منطقه از گذشته فرش هایی با ابعاد خاص می بافتند مثل فرش های ۸ ضلعی یا دایره ای.

نایین همچون شهرهای بزرگ دیگر یعنی اصفهان و کاشان از زمان شاه عباس و راه‌اندازی کارگاه های بافندگی سلطنتی به یکی از مناطق مهم در تولید فرش فاخر تبدیل شد. در کارگاه های قالیبافی نایین در حاشیه کویر، فرش هایی بافته شده اند که برخی از آنها در کاخ های سلطنتی کشورهای اروپایی و حتی موزه های معروف در معرض نمایش گذاشته شده اند.

قالی های نایین در گذشته به ریز بافت بودن شان معروف بودند و اکنون و با تغییر دکوراسیون بسیاری از خانه ها با اقبال بیشتری روبرو شده اند چراکه رنگ روشن و ملایم و موتیف های گردان و پیچ در پیچ نقشه های لچک و ترنج نایین با دکوراسیون سبک مدرن هماهنگی خوبی دارد.

باید گفت در گذشته دستکم یک دار قالیبافی در خانه های هر نایینی و روستاییان این منطقه بر پا بود ولی اکنون روند قالیبافی بخاطر برخی مشکلات اقتصادی به حداقل رسیده است.

فرش نایین، محکم و ظریف

در گذشته فرش های نایین از نخ پشمی، کرک و ابرایشم خالص بافته می شد ولی در دو دهه گذشته استفاده از کرک به حداقل رسیده است و فرش هایی از جنس نخ پشم یا ابریشم یا ترکیبی از این دو نخ با رنگ های روشن بافته و روانه بازار می شود.

قالی نایین همچون فرش بیجار از استحکام خوبی برخوردار است و فرش آهنین کویر معروف است. برخی از بافندگان بسته به سلیقه بازار پرز فرش را بلند یا کوتاه می کنند. فرش هایی با گره پشم و ابریشم با پرزی کوتاه جزو فرش های ظریف نایین محسوب می شوند.

مشخصات قالی نایین

قالیبافی نایین به خاطر نزدیکی به اصفهان، از بافندگی این شهر تاریخی وام گرفته است. طراحان قالی بیشتر طرح هایشان طرح لچک وترنج با ترکیب نقوش اسلیمی و ختایی است و باید گفت بیشتر نقشه های نایین را در کشور با طرح لچک و ترنج و اسلیمی می شناسند. از دیگر طرح های که در این منطقه بافته می شوند می توان به طرح افشان شاه عباسی، درختی، گلدانی، بوته ای یا دسته گلی، شکارگاه و… اشاره کرد.

اما باید درباره رنگرزی فرش های دستبافت نایین بگوییم که بیشتر رنگ های مورد استفاده در بافت فرش معمولا طبیعی و به صورت سنتی تهیه می شوند. همانطور که گفته شد رنگ های مورد استفاده در فرش نایین از طیف رنگ روشن همچون کرم، آبی کم رنگ، خاکی، فیلی، سرمه‌ای، عنابی، قهوه‌ای، نخودی، دوغی، یشمی،  ماشی و … است. این رنگ ها به کسانی که این فرش ها را در خانه پهن می کنند آرامش می دهد.

نایینی ها در هر اندازه قالی می بافند از اندازه ۶۰*۹۰ (خرک) گرفته تا قالی های ۶ و ۱۲ و ۲۴ متری. آنها هر اندازه و هر شگلی از مربع و مستطیل گرفته تا دایره و هشت ضلعی می بافند.

تفاوت قالی نایین با نمونه های تقلبی

این فرش بخاطر ریز بافت بودن و استفاده از مواد اولیه با کیفیت و نقشه با اصالت معمولا در مناطق دیگر کپی می شود. در گذشته و بخاطر خشکسالی های پی در پی در این منطقه، برخی از قالیبافان نایینی به کرمان و اصفهان و اراک مهاجرت کرده اند و همچنان بر سنت خود باقی هستند و فرش می بافند ولی کیفیت آنها با یکدیگر متفاوت است. در بازار برای خرید فرش دستبافت نایین باید وسواس بیشتری به خرج داد چراکه باید بررسی کرد فرشی که می خریم بافت منطقه نایین است یا کپی شده در سایر مناطق است!

به گفته شیرین صور اسرافیل، محقق نام آشنای ایرانی، قالی نایین با کیفیتی که در بازارهای جهانی دارد از آن نوع فرش هایی نیست که استفاده از پشم های ضخیم ایرانی در آنها امتیازی به حساب آید. پشم مصرفی در این فرش از نوع ظریف است و درصد بالایی از آن نوع پشمی است که به آن کرک گفته می شود و از نظر ظرافت از حد استاندارهای پشم های ایرانی بالاتر است. خامه مورد مصرف در فرش نایین از نمره ۸ تا ۲۰ متغییر است و نمره ۲۰ آن در فرش های ظریف نایینی صرف می شود. در کل باید گفت ظرافت فرش این منطقه بستگی به نخ چله دارد یعنی هر چقدر این نخ ظریف تر باشد تعداد گره ها بیشتر می شود و رجشمار آن بالا می رود.

قیمت فرش دستبافت نایین

فرش منطقه نایین بر اساس رجشمار و نوع پشم مصرفی در بازار قیمت های مختلفی دارد به عنوان مثال فرش ۵۰ رج نایین هر متر مربعی بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان قیمت دارد و اگر ترکیبی از ابریشم هم در آن باشد قیمتش بالاتر می رود ولی در بازار فرش هایی هستند با قیمت متر مربعی بین ۸ تا ۱۲ میلیون که یا بافت نایین نیستند یا از مواد اولیه به نسبت پایین تری برخوردارند. البته در نایین فرش ها با دو کیفیت درجه یک و درجه ۲ بافته می شوند گه از نظر طرح و نقش و کیفیت و دوام از نمونه های مشابه و کپی با ارزش ترند.