استعفا بدهید
واکنش منتقدان به عملکرد رییس مرکز ملی فرش ایران
«پیشنهاد می‌دهم خانم رافع از مسئولیت‌شان استعفا بدهند»، «اتحادیه تعاونی فرش شهری و عشایری سرمایه‌ای برای خرید مواد اولیه ندارد»، ساختار پشتیبانی در روستاها برای بافندگان قالی وجود ندارد»، «آمارهای مرکز ملی به کلی اشتباه است.»
این جملات بخش مهمی از مطالبات کسانی است که از وضعیت موجود ابراز نارضایتی می‌کنند و از مدیریت فرح‌ناز رافع به عنوان رییس مرکز ملی فرش دستبافت ایران انتقاد می‌کنند.
برنامه چشم انداز از شبکه ایران کالای صدا و سیما دوشنبه شب گذشته برای بررسی چالش‌های تولید فرش دستبافت بصورت تصویری با چندتن از فعالان حوزه فرش دستبافت و رییس مرکز ملی فرش به بحث نشست که در ادامه به گلایمندی‌ها، انتقادات و مطالبات مطرح شده در این برنامه تلویزیونی ۹۷ دقیقه‌ای می‌پردازیم.
میهمانان این برنامه مهندس عبدالله احراری پژوهشگر وعضو انجمن علمی فرش ایران، عبدالله بهرامی رئیس اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دستباف شهری، امید بنام کارشناس ارشد مدیریت فرش، علیرضا قادری مؤسس و عضو هیئت رئیسه اتاق فکر فرش دستبافت، مینا زارع مدیر فرش یاسان و فرح‌ناز رافع بودند و با مجری‌گری دکتر فرشاد پرویزیان.
آمارهای تعداد قالیبافان به روز نیست
سئوال نخست از سوی دکتر پرویزیان اینگونه مطرح شد درباره تعداد قالیبافان و میزان متراژ فرش بافته شده بر اساس چه منابعی است و آیا می‌توان به چنین آمارهایی اکتفا کرد؟
مهندس عبدالله احراری درباره آمار کارگاه‌های قالیبافی چنین عنوان کرد که آمار مستندی درباره کارگاه‌های قالیبافی وجود ندارد و تاکنون مرکز آمار در خصوص فرش دستباف آمارگیری نکرده است. آماری که نقل می‌شود به علت ثبت نام افراد در بخش صنوف و اتحادیه‌ها بوده و این آمار به روز شده نیست.
وی در ادامه افزود: نوع فعالیت فرشبافی به گونه‌ای است که زمستان و تابستان حالت‌های متفاوت دارد. در خراسان که زعفران کشت می‌شود در دو ماه برداشت این محصول افراد به این سمت کشش پیدا می‌کنند و اگر آماری گرفته شود با آمار فصل دیگر متفاوت خواهد بود.
باید بگویم حداکثر تعداد بافندگان در شرایط فعلی یک میلیون بافنده است و دو نیم تا سه میلیون متر مربع فرش بافته می‌شود. در دو دهه اخیر در تولید فرش کاهش محسوسی را شاهد بودیم و می‌توان گفت حتی فرار بافندگان در این حوزه داشته‌ایم.
مقدار دستمزدی که بافندگان می گیرند تا یک چهارم حقوق وزارت کار است. بسته به نوع فرش درشت بافت یا ریز بافت بین شصت تا هشتاد درصد دستمزد بافنده است. به گفته او قیمت تمام شده فرش در این وضعیت به نسبت کالاهای دیگر بسیار پایین است و حمایتی از بافندگان صورت نمی‌گیرد.
ساختارهای پشتیبانی در روستاهای وجود ندارد
علیرضا قادری مؤسس و عضو هیئت رئیسه اتاق فکر فرش دستباف ایران در ادامه این بحث عنوان کرد به دلیل نداشتن ساختارهای پشتیبان در روستاها، مشکلات اقتصادی کشاورزان، نداشتن امکانات و نداشتن حامی، تولیدات این افراد با قیمت پایین خرید می شود.
به گفته وی مشکلات شدید اقتصادی زندگی بافنده‌ها را به شدت تهدید می‌کند و آنها ناگزیرند محصول خود را به هر قیمتی بفروشند تا چرخ زندگی‌شان بچرخد.
سرمایه‌ای برای خرید مواد اولیه در اختیار نداریم
عبدالله بهرامی رییس اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دستباف شهری و عشایری هم در پاسخ به اینکه این اتحادیه از چه ابزارهایی برای کمک به تولیدکنندگان و بافندگان بهره میبرد، گفت: در اجرا هیچگونه ابزاری از نظر قانونی و حقوقی، در سرمایه‌گذاری، صدور پروانه، خرید و صادرات، تسهیلات مالی و ترازنامه نداریم. در واقع اتحادیه ابزاری که اتحادیه سراسری باید داشته باشد که بتواند از بافنده حمایت کند، ندارد.
اتحادیه‌های صنفی دیگر از صدور پروانه و غیره در اختیار دارند ولی اتحادیه فرش چنین ابزاری ندارد. اگر تسهیلاتی داده شده به صورت خرد و پراکنده بوده و سیاست‌گذاری کلان انجام نشده است. این تسهیلات بدون هیچ نظارتی است و برای تامین مواد اولیه هم حتی تسهیلاتی داده نشده است.
۴۲ پروژه در زمینه فرش
مهمان بعدی برنامه، فرح‌ناز رافع، رییس مرکز ملی فرش بود که در همان ابتدا در پاسخگویی به سئوال پیامکی برنامه که فرش دستبافت با چه چالش‌هایی روبروست دچار دستپاچگی شد. وی در ادامه به پاسخ به این سئوال که در حکم انتصاب وی از سوی وزیر پیشین وزارت صمت عنوان شده بود «با عنایت به جایگاه والای فرش دستباف ایرانی به عنوان میراث فرهنگی و هنری انتظار دارم با برنامه ریزی، اقدامات جدی و موثر و نظارت صحیح نسبت به حفظ و اعتلای این جایگاه همراه با توسعه کمی و کیفی، بیش از پیش اهتمام نمایید.» چه کاری کرده‌اند و چرا صادرات ۷۵ میلیون دلاری سال گذشته به ۱۵ میلیون دلار سقوط کرده است، با لحنی تند عنوان کرد: من در این ۷ ماه ۴۲ پروژه تعریف کرده‌ام و مهمترین آن زنجیره ارزش فرش بوده. ۱۲ برنامه هم در راستای هدف‌گذاری تولید و صادرات فرش دستبافت تعریف کرده‌ام. برنامه‌هایی که من مطرح کردم در طول سال‌های گذشته در مرکز ملی فرش وجود نداشته است.
وی در ادامه به دفاع از عملکرد خود برخاست و به چند موارد همچون استفاده از بخش خصوصی است در ستاد راهبری فرش دستباف، کاهش تعرفه ابریشم از ۲۶ درصد به ۲۰ درصد، راه‌اندازی نخستین پایانه تخصصی فرش دستبافت در زنجان و ارتباط ۶۰۰ تاجر خارجی برای برگزاری نمایشگاه مجازی اشاره کرد.
آمارهای گمراه کننده مرکز فرش
امید بنام کارشناس ارشد مدیریت فرش دستبافت با اشاره به اینکه امیدی به برنامه‌های مرکز ملی فرش ندارد و این مرکز از هدف اصلی منحرف شده است، گفت: من به بیان چند مورد از اطلاعات سایت مرکز ملی ایران اشاره می‌کنم تا پی به برخی اشتباهات ببرید.
در چهارم دی ماه چهارمین جلسه کمیته راهبردی رونق و توسعه صادرات در زمان تصدی خان دستپاک اجرا شد. نهم دی ماه خانم رافع رئیس مرکز شدند. در ۲۵ دیماه جلسه‌ای با حضور مدرس خیابانی، قائم مقام وزارت صمت برگزار شد و وی عنوان کرد باید شورایی برای بررسی مشکلات حوزه فرش با حضور فعالان و تجار تشکیل شود ولی کسی در آن جلسه نگفت که این شورا خیلی وقت است که تشکیل شده. هفت بهمن اتاق فکر فرش شکل می گیرد و…
اما خانم رافع ۲۵ بهمن مصاحبه‌ای کردند که یک میلیون و ۵۰۰ قالیباف داریم و ۲۰ شهریورماه امسال مدعی شدند یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر و اگر تعداد افراد در صنوف وابسته به آن را هم به حساب بیاوریم در مجموع دو میلیون نفر.
۲۴ فروردین ماه هم سایت مرکز ملی مطلبی از ایشان منتشر کردند که خانم رافع مدعی شده بودند که مصر طرح های فرش ما را به سرقت برده و جای ایران در صادرات فرش گرفته است که چنین ادعایی به طور کل اشتباه است. آماری که سایت مرکز ملی آن را منتشر می‌کند گمراه‌کننده است.
ایشان چند مدت پیش هم در مصاحبه ای عنوان کرده اند که تولید فرش نسبت به مدت مشابه ۴ برابر شده است! سئوال من این است چرا مرکز ملی فرش که کلی هزینه کرده و سامانه ای برای ثبت کارت قالیبافان راه‌اندازی کرده از آن بهره نمی‌برد؟
وی این سئوال را مطرح کرد که چرا مرکز ملی فرش بودجه آموزش را برگشت داده؟
رافع در پاسخ به این سئوال چنین پاسخ داد: بودجه‌ای برای آموزش نبوده ما دو تا بودجه داریم یکی بودجه تسهیلات فنی و اعتباری است که آن را بعد از چند سال آن را جذب کردیم. و دیگری بودجه جاری که برای برنامه‌هاست همه فعالین فرش اعتبارات حوزه فرش داده شود.
نقد به مرکز ملی فرش
اما ادعایی که از سوی فرح‌ناز رافع مطرح شد رایزنی برای بیمه روستایی قالیبافان است که با واکنش عبدالله احراری روبرو شد.
مهندس احراری در انتقاد به عملکرد مرکز ملی فرش خاطرنشان کرد: این بیمه، بیمه کاملی نیست و بیمه درمانی ندارد. رئیس مرکز فرش عملکرد شفافی نداشته‌اند. در این مرکز و سازمان صنعت و معدن در دو سال گذشته تولیدکنندگان با مشکل کمبود نقدنیگی روبرو بوده‌اند. اگر بخواهیم مرکز فرش قوی داشته باشیم، باید زیر ساخت درست داشته باشیم. مرکز ملی فرش آموزش‌هایی که می‌دهد خروجی ندارد.
من به خانم رافع پیشنهاد می‌کنم از مسئولیت‌شان استعفا بدهند و این مرکز را تعطیل کنند اگر کسی از اهالی فرش آمد و گفت چرا اینجا را تعطیل کرده‌اید خب دوباره بازش کنند. این مرکز مثل شیر بی یال و کوپال است و اقتداری ندارد. بودجه‌ای که هم می‌گیرد خرج هزینه‌‌های جاری مرکز می‌شود. این مرکز تا اینجا ناکارآمد بوده.
رافع هم در پاسخ به احراری با لحنی بسیار تند گفت: شما در حدی نیستید که این به من بگویید چه کنم یا نکنم. افرادی امثال شما وضعیت فرش را به اینجا کشانده‌اند. پاسخ‌های تند رافع تعجب مجری و البته خنده‌های عبدالله احراری را در پی داشت.
